نویسنده: غلامرضا زکیانی

در حدود هفتاد سال پس از تألیف المیزان، هنوز بصیرت‌هایی در این تفسیر به چشم می‌خورد که لازم است اندیشمندان با دقت بیشتر و به منظور یافتن راه‌کارهایی برای مشکلات علمی، فرهنگی و علوم انسانی بدان‌ها مراجعه کنند. نگارنده در این مجموعه به پنج مورد از این بصیرت‌ها پرداخته است. 
در گفتار نخست، نشان داده‌ایم که علامه هرگونه توصیف از عالم بالا را برای عالم پایین از طریق زبان تمثیل می‌داند؛ یعنی از زبان مأنوس عالم پایین برای توصیف عالم بالا بهره می‌برد، پس آن زبان کاذب نیست ولی به طور کامل مطابق با عالم بالا نیز نیست.

در گفتار دوم، به دو اختلاف قبل و بعد از دین، از دیدگاه علامه پرداخته و تفاوت‌های آن را بازگو کرده‌ایم. در گفتار سوم، دو بصیرت ممتاز و بی‌سابقه علامه درباره اهمیت اجتماع را معرفی و بیان کرده‌ایم. اجتماع به‌سامان مانع پیدایش اختلاف فکری می‌شود. 

در گفتار چهارم، ضمن معرفی اهمیت و فراگیر بودن اعتباریات، نشان داده‌ایم که باید واقعیت جامعه را مثل بسیاری از واقعیت‌های انتزاعی بپذیریم تا واقعیت اعتبارایات پذیرفتنی باشد.

در گفتار واپسین، ضمن معرفی دیدگاه علامه در مورد اهمیت مالکیت خداوند و مشمول احکام عقلی نبودن خداوند، با استنادهایی از قرآن و المیزان متذکر شده‌ایم که خدای متعال در موارد زیادی حق عقلانی انسان را به رسمیت شناخته است.