

کتاب «مظنون: پدیدارشناسی رسانه» نوشتۀ بوریس گرویس، فیلسوف و نظریهپرداز سرشناس آلمانی-روسی، تلاشی برای واکاوی رابطهی پیچیدهی انسان معاصر با مفاهیمی مانند نظارت، افشاگری و نمایش خود در عصر دیجیتال است. گرویس در این کتاب به بررسی این مسئله میپردازد که چگونه فناوریهای نوین و رسانههای اجتماعی، ما را به سوژههایی تبدیل کردهاند که همواره در معرض قضاوت، نظارت و بازنمایی خودمان قرار داریم. او با تکیه بر مفاهیمی از فلسفهی کلاسیک (مانند ایدههای فوکو دربارهی نظارت) و نظریههای معاصر رسانه، استدلال میکند که در عصر حاضر، ما نه تنها زیر نظر هستیم، بلکه خودمان داوطلبانه خود را به نمایش میگذاریم. برخلاف مفهوم سنتی پاناپتیکون (نظارت خاموش و یکسویه)، امروز افراد با اشتراک گذاری دائمی عکسها، نظرات و حریم خصوصی در فضای مجازی، به طور فعال مظنون شدن مشارکت میکنند. گرویس با مثالهایی از پدیدههایی مانند مستندهای شخصی، شبکههای اجتماعی و هنر پرفورمنس، نشان میدهد که چگونه میل به دیده شدن و ترس از قضاوت شدن در انسان معاصر همزمان وجود دارد. به باور او، در جامعهای که هر کنش آنلاین ما دادههایی برای تحلیلهای الگوریتمی تولید میکند، افشاگری خودخواسته به ابزاری برای مقاومت یا حتی کسب قدرت تبدیل شده است. مثلا او به پدیدهی شهرت آنلاین اشاره میکند که در آن، افراد با نمایش بخشهایی از زندگی خصوصیشان، هویتی جدید میسازند که هم واقعی است و هم ساختگی. این پارادوکس، هستهی اصلی بحثهای کتاب را تشکیل میدهد. قابل ذکر است که سبک نوشتاری کتاب، ترکیبی از تحلیلهای فلسفی و مثالهای ملموس از فرهنگ عامه است. با این حال، کتاب به دلیل پرداختن به مفاهیم انتزاعی (مانند «سوژهی دیجیتال» یا «امر نامرئی»)، ممکن است برای خوانندگانی که پیشینۀ مطالعاتی در حوزۀ فلسفه و به خصوص پدیدارشناسی ندارند، چالشبرانگیز باشد. این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حوزههای فلسفهی رسانه، مطالعات فرهنگی و هنر منبعی ارزشمند است. همچنین، فعالان فضای مجازی و علاقهمندان به تاثیرات اجتماعی فناوریهای نوین بر زندگی انسان، میتوانند از ایدههای گرویس برای درک تناقضهای زندگی آنلاین بهره ببرند.